Domeinen
ARTS IN NOOD wil kennis verzamelen en centraliseren rond psychosociale problemen bij artsen die omwille van de aard en de organisatie van het beroep veel meer bij artsen dan bij andere beroepscategorieën voordoen.
Burn-out
De arts werkt steeds maar door, moe of niet. ‘Ik kan toch mijn patiënten niet in de steek laten’. Zo raakt hij/zij gevangen in een systeem van chronische stress en overbelasting. Dit kan uiteindelijk leiden tot burn-out: een werkgerelateerd syndroom gekenmerkt door 3 symptomen: emotionele/mentale uitputting, depersonalisatie en verminderde persoonlijke bekwaamheid.
Depersonalisatie verwijst hierbij naar een afstandelijke, cynische houding tegenover de mensen waarvoor men werkt. Verminderde persoonlijke bekwaamheid gaat gepaard met het gevoel onvoldoende competent te zijn om het werk nog naar behoren te kunnen uitvoeren.
Depressie
Daar waar burn-out een werkgerelateerde energiestoornis is, vooral gepaard gaande met psychische symptomen, is depressie een stemmingsstoornis die zich op het niveau van alle aspecten van het leven afspeelt en o.a. gepaard gaat met een verlies in interesse, motivatie en eetlust. Het hebben van een stemmingsstoornis vormt bovendien een hoger risico tot het plegen van zelfmoord.
Zowel burn-out als depressie leiden evenwel tot disfunctioneren en kunnen lang blijven duren.
Second victim
We spreken van ‘second victim’ in het geval een hulpverlener zich onverwacht geconfronteerd ziet met een ongewenst patiëntgerelateerd schadevoorval, al dan niet met verwonding en/of een medische fout, en daarvan zelf slachtoffer wordt doordat deze gebeurtenis hem/haar traumatiseert.
Zeer vaak voelen artsen zich dan persoonlijk verantwoordelijk voor de gevolgen bij de patiënt en voelt dit alsof ze de patiënt in de steek hebben gelaten. Ook ontstaat er twijfel over eigen klinische bekwaamheid en kennis.
Suïcidaal gedrag
Uit studies blijkt dat mannelijke artsen een matig hoger zelfmoordrisico en vrouwelijke artsen een aanzienlijk hoger zelfmoordrisico hebben ten opzichte van de algemene populatie. Bovendien leiden pogingen om zelfmoord te plegen bij artsen veel vaker dan gemiddeld tot de dood, doordat ze goed bekend zijn met toxicologie en gemakkelijker toegang hebben tot deze middelen.
Ook hier weer is er de belangrijke impact van het feit dat ze minder dan anderen hulp zullen zoeken, terwijl een goed gesprek een belangrijke stap is om zelfmoordgedachten te vermijden of om ze om te zetten in actie.
Verslaving
Een andere manier om met de chronische stress en overbelasting om te gaan, is middelenmisbruik. Het hoeft niet gezegd dat de arts een gemakkelijke toegang heeft tot medicijnen; vermits een arts niet vaak hulp zoekt bij een collega, gaat hij/zij vaak over tot zelfmedicatie om het toch vol te houden.
Hierbij zitten zowel sedatieve als opioïde middelen, die beide voor afhankelijkheid en verslaving kunnen zorgen. Hetzelfde geldt voor alcoholmisbruik. Wie verslaafd geraakt, berokkent niet alleen lichamelijke of psychische schade, er zijn ook negatieve gevolgen voor de omgeving en de patiënt.